Als je gezonder wilt leven, merk je ongetwijfeld een keer dat het even wat minder lekker gaat. Je eet toch weer een periode ongezonder. Misschien heb je zelfs het gevoel dat je weer terugvalt in oude gewoontes. Ik geef je vandaag tips voor als gezond leven even niet lekker gaat.
Waarom terugval geen terugval is
Als het een keer wat minder goed gaat met je gezonde leefstijl, zien we dat al gauw als terugval. Maar eigenlijk vind ik terugval (zoals in een oud gedragspatroon) niet echt een geschikt woord. Terugval impliceert namelijk dat je een stap achteruit doet, weg van je doel. Maar dat het een keer, of zelfs een periode, wat minder gaat, is doodnormaal!
Zie het als een lange wandeling die je maakt. Je weet de weg naar je bestemming wel ongeveer, maar je herkent niet elke zijweg. Af en toe pak je misschien zo’n zijweg, een weg waar je mooie en minder mooie dingen ziet, maar uiteindelijk merk je dat dit niet leidt naar je bestemming en moet je weer even terug om de juiste weg te vinden.
Was die zijweg dan verspilde tijd? Nee, want je hebt geleerd dat die weg niet de juiste was voor jou en daardoor kun je weer verder naar je doel. Het hoorde blijkbaar bij jouw pad op weg naar je doel. Je hebt er (als het goed is) van geleerd en kunt weer door. Dat is dus geen terugval, maar juist een stap dichterbij je doel!
Als gezond leven even niet lekker gaat: je bent geen robot!
Iets nieuws aanleren, zoals stoppen met emotie-eten door anders met emoties om te gaan, betekent niet dat je nóóit meer uit emotie zult snoepen. Af en toe gebeurt dat toch. Ik zie dit eerder als vooruitgang, als je er maar van leert en accepterend naar jezelf leert te zijn.
Vergeet ook niet dat we soms al lange tijd vastzitten in oude gedachten- en gedragspatronen. Dat verander je niet van de ene op de andere dag. En dat is prima, het duurt zolang als het duurt. Je bent nu eenmaal geen robot, maar een mens en er gebeuren veel dingen in een mensenleven waar we mee om moeten leren gaan. Niet iedereen heeft dit altijd goed geleerd (bijvoorbeeld doordat je vroeger het gevoel kreeg dat je niet goed was zoals je was), dus werk je daar nu aan. Hartstikke goed als je het mij vraagt, neem gewoon de tijd hiervoor.
Herken jouw saboterende gedachten en formuleer helpende gedachten
Als het wat minder lekker gaat, denken we vaak ook dingen die ons niet vooruit helpen. Schrijf die gedachten eens op, die jouw doel eigenlijk saboteren. Die ervoor zorgen dat je er even geen zin meer in hebt. Kijk dan of ze überhaupt kloppen. Denk je bijvoorbeeld: “Ik kan dit nu eenmaal niet”? Of: “Ik ben waardeloos”? Typische gedachten die totaal niet kloppen, want je kunt een heleboel en niemand is waardeloos!
Stel jezelf vervolgens de vraag: helpen deze gedachten mij vooruit? Je raadt het al: het antwoord is altijd nee. Schrijf nu gedachten op die je wél vooruit helpen. Doe dit eventueel met iemand die je vertrouwt en bij wie je je veilig voelt, en zoek samen naar fijnere gedachten die je kunt hebben.
Problematische gedachten
Er zijn eigenlijk drie soorten gedachten die vaak het probleem zijn als het niet lekker gaat:
- Negatief over jezelf denken: je gaat jezelf verwijten maken, waardoor je je nog meer gespannen voelt. Benoem deze irreële gedachten eens. Wat zouden alternatieve gedachten kunnen zijn? Hoe zou je op een mildere toon tegen jezelf kunnen praten? Wat zou je bijvoorbeeld tegen een goede vriend/vriendin zeggen?
- Dingen erger maken dan ze zijn. Deze gedachten kun je herkennen omdat je er altijd “en dat is verschrikkelijk” achter kunt plakken. Is het echt zo erg? Of valt het wel mee? Als je het benadert als verschrikkelijk, dan ervaar je dat ook zo.
- Mijn favoriet: perfectionisme! Dat komt je vast wel bekend voor. Perfectionismeuit zich in veel van jezelf moeten. En hoge eisen aan jezelf stellen: “Ik moet minstens vier keer per week sporten” of “Ik mag maximaal één keer per week iets lekkers”. Hoe kun je dit loslaten? In plaats van te bedenken wat je allemaal moet, bedenk eens wat je eigenlijk wílt. Hiermee kom je dichterbij je doel. En dichterbij het gedrag dat je wél wilt laten zien.
Wat helpt bij terugval of tegenslag?
Hierboven geef ik al tips voor als het even niet lekker gaat. Als je merkt dat je qua eten en ongezonde gewoontes een kant opgaat die niet fijn voelt, zijn dit ook hele handige tips:
Bedenk wat je belangrijk vindt in je leven
Wat vind je belangrijk in jouw leven? En waaróm vind je dit belangrijk? Wat wil je precies bereiken? Wil je dat nu nog steeds? Wat zou een kleine stap kunnen zijn die je nu kunt zetten? Door dit te formuleren, help je jezelf om het punt waar je nu zit niet te zien als mislukking of terugslag, maar als bezinning op vooruitgang.
En: het hoeft niet allemaal in één keer. Maak mini-doelen van jouw grote doel en kijk wat nu een eerste stap kan zijn om zo’n mini-doel te halen. Wees niet streng voor jezelf en probeer ook te genieten van het proces op weg naar je doel! Hier lees je meer over hoe je je doelen realistisch kunt maken en sneller kunt bereiken.
Beschrijf waarom je jouw doel niet haalde en wat beter kan
Als je gezonder wilt leven (bijvoorbeeld door meer groente te eten of meer te bewegen) en je je doel niet hebt gehaald, bedenk dan waardoor dit niet is gelukt en wees hier eerlijk in.
Wat kun je nu doen om de eerste stap te zetten? Plan dat in je agenda. Plan ook een moment voor volgende week in om je doel te evalueren, en beantwoord dan de volgende vragen: welke stappen heb je gezet om jouw doel te halen? Wat lukte wel? Wat niet? Wat kun je de week erna doen om dichterbij je doel te komen? Misschien je doel nog wat kleiner maken? En als je het wél hebt gehaald: welk nieuwe doel brengt je dichterbij het leven dat je wilt?
Zo kun je elke week een moment plannen om te kijken of je nog doet wat je echt wilt doen. Of je jouw doel nog steeds wilt behalen en wat er wel en niet lukt. Maak je actieplan voor je doel ook heel concreet. Schrijf stappen op die goed te halen zijn en waar je zin in hebt, waar je je positief over voelt.
Leer aanvoelen wat je echte behoeftes zijn
Dat het niet lekker gaat, kan er ook mee te maken hebben dat je niet goed kunt inschatten wat je echte behoeftes zijn. Heb je toch weer een eetbui gehad terwijl je eigenlijk rust of troost nodig had? Voor dit soort situaties kun je een “als-dan plan” maken.
Hoe werkt een als-dan plan? Schrijf op wat je in een bepaalde situatie gaat doen, en schrijf het zo op: “Als …. (vul de situatie in), dan…. (vul in wat je dan gaat doen). Een voorbeeld: “Als ik me onrustig voel en iets lekkers zoek in de keukenkastjes, dan ga ik even vijf minuten zitten, doe ik m’n ogen dicht en voel ik wat ik voel. Dan vraag ik mezelf: wat heb ik écht nodig?” Dit kan zijn: iemand die even luistert (bel een vriendin of praat met je partner), rust (ga even een kwartier liggen, zonder telefoon bij de hand) of juist beweging om de onrust uit je lijf te krijgen. Of natuurlijk wél eten, want soms is het ook gewoon honger ;).
Wat helpt direct als het niet lekker gaat?
Tot slot kun je natuurlijk activiteiten bedenken die de “terugval” direct al wat kunnen beperken. Dat kan per persoon verschillen, maar denk bijvoorbeeld aan naar buiten gaan om te wandelen of fietsen, sporten, er met iemand over praten, of in een dagboek alles van je af schrijven. Maak een lijstje van activiteiten, waarvan je weet dat ze bij jou goed werken. Dat je even je emoties kwijt kunt en dat je je even afgeleid voelt.
Goed anticiperen op terugval houdt eigenlijk in dat je de stappen al paraat hebt die je dan kunt zetten, je wordt er dan minder door overvallen. En mocht je toch weer terugvallen in oud, ongewenst gedrag, dan helpen bovenstaande tips je.
Je hoeft niet áltijd met gezond leven bezig te zijn
Heel erg gericht zijn op gezond leven (of een ander gezondheidsdoel), noemen we lineair denken. Als je merkt dat je een beetje te fanatiek wordt hiermee (bijvoorbeeld doordat je de hele dag denkt aan eten), probeer het dan te vervangen door procesdenken. Procesdenken is gericht op veranderen en leren, dus op het proces zelf, en niet alleen op het eindresultaat.
Het is fijn om doelen te behalen, maar als je je richt op leren en veranderen, accepteer je veel makkelijker dat er ook ups en downs zullen zijn. Daarmee kom je verder.
Door je te focussen op leren en veranderen, let je bijvoorbeeld niet meer op hoeveel je vandaag hebt gegeten en dat dat misschien teveel was, maar word je je bewuster van je honger- en verzadigingssignalen. Zo lukt het je beter om je niet meer schuldig te voelen. En om te denken: ik heb in het restaurant meer gegeten dan ik wilde. Maar ik heb geleerd dat als ik mezelf toestemming geef om een toetje te eten, de drang vermindert om bij thuiskomst te snoepen.
Je bent je zo veel bewuster van je gevoelens die tot een bepaald gedrag leiden. Daardoor kun je op tijd signaleren wanneer het een kant op gaat die je niet wilt. En dan besteed je gewoon weer extra aandacht aan oefeningen die je verder helpen.
Samenvattend: wat als gezond leven even niet lekker gaat?
Als het een keer mis gaat, je voelt je rottig en grijpt toch naar die koekjes of zak chips, wees dan dus wat meer accepterend naar jezelf toe. Bekende gedachten zijn dan: ‘ik leer het ook nooit’ of ‘het lukt me toch niet’. Maar zoals je hebt gemerkt, helpt dat je niet verder. Sterker nog, je geeft het misschien helemaal op.
Accepteer dat het even wat minder lekker gaat. Je bent nu eenmaal een mens en geen robot. Je kunt gewoon de draad weer oppakken en bijvoorbeeld bovenstaande tips proberen. Met één stap terug is echt je doel en wat jij belangrijk vindt in het leven niet verpest!
Bedenk ook wat je tegen een goede vriend of vriendin zou zeggen als het even tegenzit. Dan zou je ook niet zo beoordelend zijn, maar juist steun bieden. Doe dat ook voor jezelf. Dat het één dag of zelfs een langere periode wat minder gaat is niet zo erg (en helpt je juist naar je doel), maar je hebt die stip op de horizon waar je het voor doet.
Snoepen mag óók!
Als je gezonder wilt leven, betekent dat trouwens niet dat snoepen dan niet mag. Het verlangen naar snoep of snacks is natuurlijk, doodnormaal en heel aangenaam! Pas dus ook gewoon “ongezonde” producten in je eetpatroon, zo voorkom je dat je een eetbui krijgt.
Ik hoop dat je wat hebt aan deze tips!
Groetjes,
Femke